–Pero a calor humana é a que máis conforta. Estase ben porque o bar está cheo.
–Ti nunca perseguiches baleas, ou como é iso?
–Que non? Que cho conte Alvarito, el tamén estaba.
Cunqueiro, non menos enorme aínda que máis ancho, sorría coa vista perdida en dirección ao piano que soaba lánguido por entre as voces e os risos da clientela. Desde a fundación de La Italiana a mediados do ano anterior, o piano non deixara de soar ningunha tarde sobre o pequeno escenario, ata o punto de que as súas notas, melancólicas ou festivas, formaban parte ineludíbel da paisaxe do establecemento.
–Vostedes fixeron a pesca no Ártico? Non é certo.
–Xa o creo que si –contestou un dos mozos máis novos–, oínllelo contar máis veces. Ás ordes do capitán Akab.
–Entendo. Falamos de baleas literarias, de pescas míticas.
–Esa balea que está a pintar vostede no mural é Moby Dick?
–Dígallo, don Urbano, é Moby Dick?
–Que o diga Alvarito. Hoxe está moi calado, parece que só lle atende á música. Ei, mestre, cóntalles o da raza de baleas que falan en sete idiomas.
–Sete, o número máxico. E dominan os sete por igual?
–As que nós vimos –contestou o propio Lugrís– usaban o portugués en asuntos de meteoroloxía, nas que son moi sabidas as baleas. En francés, só versificaban. Falaban en ruso sobre temas de xerarquía e organización social, en alemán sobre filosofía, e comentaban en chinés mandarín as cousas do amor e o sexo. E aínda besbellaban dous idiomas que nós descoñecemos, un parecía que para a intendencia cotiá e o outro para os pormenores da navegación.
–E como ían pescar baleas ao mar de Barents? Os baleeiros de Cangas e Bueu péscanas a menos de sete millas da costa. Míranse pasar desde o monte Facho, non cómpre ir tan lonxe.
–Seguro que capitaneaba o barco Ulises Fingal.
–Non nesta ocasión. Nós viaxabamos ás ordes do capitán Augusto Sabarís, de Baiona. En realidade, andabamos á captura do bacallau. Eran tempos difíciles, Alvarito e eu vímonos obrigados a ausentarnos do país por uns asuntos de faldras. Era a comezos de marzo.
–Asuntos de faldras? Non pode detallar máis?
–Eu sei de que faldras fala –aclarou Francisco del Riego–. Non eran de moza nin de vella, nin de condesa nin de criada. Eran faldras longas e negras, con rebereteados en púrpura vaticana. Unha certa "Epístola de Santiago Apóstolo aos salmóns do río Ulla", que publicou o amigo Cunqueiro con ilustración de Urbano no Sábado Gráfico, parece que anoxou a certo crego puritano e amigo dos militares.
–Daquela –continuou Lugrís–, optamos por embarcar. Un día, cando nos dirixiamos con rumbo ás illas Svalbard, detivémonos a contemplar un arquipélago de lombos vermellos e dourados que viaxaba maxestosamente en dirección leste sur leste. Era un espectáculo nunca visto, tal cantidade de baleas xuntas e dunha raza descoñecida. Entón escoitámolas falar entre si. Mudaban de lingua conforme mudaban de tema. Como no noso barco ían mariñeiros de distintas nacións, acabamos por entender case todo. Cóntalles, Alvarito, cóntalles como recitaban a Rimbaud ou como retrucaban a Hegel. Eh, compañeira, serviríasme outro tinto mencía, por favor?
–Carmiña, hoxe non canta a Italiana?
–Vaia, por fin te escoitamos.
–Hoxe non poderá ser, don Álvaro. Está un pouco sentida da gorxa, non lle prestan estas humidades. Ademais, está don Xosé Manuel tocando o piano, a todos nos gusta escoitalo.
–Se non canta a Italiana, é un día perdido. Nada hai máis triste que non oír cantar unha serea.
–Daquela, Carmiña, sírvenos unha boa fonte de chocos para toda a concorrencia, convido eu. Con patacas de Xinzo, como lle gustan a Alvarito, e que estean ben entintadas. E unha rolda xeral de mencía para aliviar a melancolía. Paréceche ben, mestre?
–Paréceme perfecto. Como dicía o sabio, "comamos e bebamos, que mañá morreremos".
–En realidade, prefeririamos unha boa fonte de sereas, pero...
–Un comentario moi impropio do teu cranio privilexiado, querido Paco –dixo María Xosé Queizán, que acababa de achegarse desde unha mesa próxima xunto con Xohana Torres e Bautista Álvarez–. Non deberiamos compartir mesa convosco por actitudes deste tipo.
–Mais como en París e en Madrid non saben de mencías nin de chocos nin de patacas de Xinzo, en canto volvedes pola terra pódevos a nostalxia, non si?
–Aí loces mellor a túa intelixencia.
–Eu, o peor que lles vexo ás sereas –engadiu Torres– é que nin son de todo peixes nin de todo mulleres. No fondo, teñen que ser seres desgraciados. Talvez por iso cantan, por desesperación. Vós, que sabedes tanto de sereas, poderiádesme sacar dunha dúbida? Polo lado do peixe, que clase de peixe son? Pescada? Solla? Congro? Porque segundo sexan un ou outro, terán distinto comportamento e distinta vida.
–Hainas de moitas razas, coma entre nós –explicou Cunqueiro con voz pausada–. E non só son variadas na parte píscea, tamén na humana. Eu escribín sobre a serea con barba e pequenos corniños de coral que coñeceu o príncipe viquingo Jon Einarson cando regresaba ao seu país desde Viveiro en dorna para negociar a devolución do castrón de ouro, un dos tres que se gardaban no tesouro da catedral de Lugo, que os seus homes roubaran dez anos antes. Era serea barbada e cornuda, e mais era muller de corpo ben formado e voz engaiolante, coma as gregas. 
–Vostede escoitou cantar algunha vez unha serea?
–Parvadas. Don Álvaro só ten orellas para escoitar a Italiana. E ollos. E se puidese, mans. Ha, ha, ha...
–Xa estamos.
–Querido amigo, como podes dicir iso? Nós xa non temos anos para nos namorar, lembra o que deixou escrito Castelao. Para iso, estes mociños, que andan a velas vir. Mira o Darío Xohán, como abre os ollos.
–Non fagas arrubiar o rapaz, que me está a axudar na editorial e necesita todas as enerxías... –Xosé María Álvarez Blázquez, que acababa de chegar, pousou sobre a mesa unha decena de libros en cuxa portada figuraba o título Retorno a Tagen Ata–. Velaí a tendes; con permiso de todos os presentes, a novela de máis vigor e contido que se escribiu nos últimos tempos. Acaba de saír do prelo e honra a nosa literatura e a todos nós.
Os libros circularon de man en man dando lugar a comentarios diversos.
–Seguro? –preguntou Bautista Álvarez–. Non será outra ladaíña nihilista? Estamos fartos de nihilistas e de andrómenas decadentes, o que necesitamos son obras que ilusionen, que dean resposta ás reclamacións das masas.
–Tagen Ata? Rotbaf Luden? De onde saca estes nomes? Ulm Roan... Parecen querer dicir algo.
–Ferrín vive xa cun pé no futuro. El viu o libro?
–Quizais veña logo por aquí. Sabes algo, María Xosé?
–Estará a piques de chegar. Leva semanas ás voltas con papelorios e leas xudiciais. Non nos deixan en paz.
–Malditos fascistas...
O pianista rematou a interpretación xusto cando a recendente fonte de chocos se achegaba á mesa.
–Fáganme un sitio, por favor. Aproveitemos unha vez máis a xenerosidade do amigo Lugrís, que sempre acerta a conciliar a maxia coas necesidades mundanas.
–Beiras, como andan as cousas por Santiago?
–Revoltas, como en todos os sitios. Como en Vigo. A Universidade ferve, en calquera momento estoupará. Tamén en Ferrol se vive un grande movemento nas fábricas, como nunca antes se viu.
–Agora, desde a secretaría xeral do partido, terás unha visión clara da situación. Cres que imos polo camiño adecuado? Canto vai durar isto?
–Durará o que nós queiramos que dure. Está nas nosas mans.
–E esa tese que preparas? Disque significará un punto e aparte na política e na economía galega.
–Coido que poderá saír o ano que vén. Titulareino O atraso económico de Galiza. É un traballo rigoroso, espero que sexa tamén útil.
Nese momento, entrou no bar Méndez Ferrín. Pendurou o abrigo, saudou e colleu o libro que lle achegaba o editor.
–O teu Retorno a Tagen Ata. Parabéns, amigo.
–Grazas.
–Como estás? Tratáronte ben na Audiencia?
–Na Audiencia non tratan ben a ninguén. Non están para iso.
–Carmiña, dáme un deses vasos para lle servir viño.
–Pero aquí estamos a gusto, estamos a salvo do frío. E da Terra Ancha.
–Tes razón. Garda o libro agora e aproveita os chocos que quedan. Os moi voraces deron conta da fonte en menos do que leva dicilo.
–Propoño un brinde –dixo Beiras erguendo a copa–. Polo irmán Pablo Neruda e o seu ben merecido Nóbel.
–E outro polo irmán Jim Morrison, que acaba de emprender a derradeira viaxe –engadiu Ferrín.
–Ese quen é? Outro nihilista?
Cunqueiro chamou a dúas cativas que acababan de entrar no establecemento e pasaban á súa beira.
–Matilde, que tal vai todo?
–Moi ben, don Álvaro. Veño do colexio.
–E esta amiga?
–Chámase Cuquis. Empezou este ano a estudar nas xesuitinas. Quedará comigo ata que a veña buscar a nai.
–Moi ben. Tendes que estudar moito, para serdes persoas de proveito algún día.
–Si, don Álvaro. Eu xa sabe que quero ser mestra.
–Mestra, iso está moi ben. Ensinarás outras persoas a vivir e a coñecer o mundo. Matilde, cres que poderás convencer a túa nai para que cante algunha cousa?
–Non o creo, está mala da gorxa. Pero direillo. Adeus.
–Velaí a xuventude. Que será deles no mundo que lles deixamos?
–Se estudan nas xesuitinas, acabarán de monxas, seguro.
–Non o creo. A maioría de nós estudamos entre curas, e xa vedes.
–Ao mellor, acaban de sereas.
–Ou serán mulleres e homes libres e conscientes nun mundo novo. Os medos que nós pasamos teñen que servir para algo.
–E que dirán de nós no futuro? 
Nese momento, entre o caloroso aplauso dos seareiros que a aquela hora enchían completamente o local, apareceu Adelina Patrizia Vilas, a Italiana, e subiu ao escenario. O dono do bar, Pablo Dosil, anunciou que a súa esposa ía cantar en agradecemento aos seus fieis amigos, mais que lle debían desculpar que non fosen máis de dúas ou tres cancións por non ferir a súa delicada gorxa. O piano volveu soar e coas súas notas mesturouse a voz sensual e cadenciosa e estendeuse por todo o aire da sala.
(Máis sobre "Bar La Italiana" en O Xardín das Pedras Flotantes)
