1 de mar. de 2009

O segredo das Salinas do Ulló (II)

Foi precisamente daquela, a finais do ano 1727, coincidindo cun repentino e inexplicábel empeño dos frades en monopolizar ao seu antollo o uso de augas e terras, cando os veciños apreciaron unha notábel intensificación dos traballos na zona coa chegada de numerosos homes, tanto relixiosos como laicos, para os que se improvisaron tendas de acampar, e a presenza frecuente de autoridades eclesiásticas vidas de fóra. A finais de decembro, o conflito subiu de graos cando se difundiu pola comarca unha orde que prohibía que os veciños se achegasen aos terreos das Salinas baixo ningún pretexto nunha distancia de trescentos pasos en toda a contorna, nin para labores agrarias nin pesqueiras de ningunha índole, nin sequera para o tránsito dos viaxeiros. Para un maior control do cumprimento da orde, os relixiosos chegaron a apostar sentinelas con armas en puntos de vixilancia estratéxicos. A proverbial paciencia dos labregos, acostumados a usar libremente aquel paso entre a parte leste e a parte oeste da ría incluso despois da cesión da explotación, estaba a piques de se esgotar, se ben preferiron seguir conducindo as súas reclamacións polos condutos oficiais, sempre lentos e desacougantes.
A orde de afastamento non impedía, porén, que os aldeáns dexergasen de lonxe o minucioso labor de múltiples persoas que examinaban con atención as augas, sobre todo pola parte exterior da banca sur. Movíanse a un lado e outro sobre os perpiaños de granito e traballaban tamén desde pequenas gamelas que se desprazaban lentas pola superficie normalmente calma. Por veces facían uso de aparellos que parecían deseñados para examinar o interior da auga, e incluso chegaban a mergullarse, malia as baixas temperaturas do inverno, homes experimentados que permanecían moito tempo no fondo. Para todos parecía evidente que a Compañía estaba decidida a elevar ao máximo a produción de sal promovendo a construción dunha nova salina no fondo da ría; outro obxecto non podían ter aqueles estudos científicos da enseada. Con todo, houbo quen negou esta explicación e relacionou a esixencia da exclusividade absoluta do lugar con asuntos de política, xa que se falaba da construción de fortalezas en distintos puntos das rías que servirían tanto para impedir as incursións dos piratas coma para se defenderen do inimigo inglés, non de todo satisfeito tras o tratado asinado en Utrecht como remate da guerra de Sucesión. Tamén se chegou a pensar no establecemento dun centro para o desembarco clandestino de escravos dentro dun comercio no que Inglaterra gozaba dunha substanciosa concesión monopolística. Os rumores sobre as actividades que se desenvolvían nas Salinas estendéronse ao terreo da medicina, ao se dicir que o interese daquelas augas tiña, en realidade, un carácter terapéutico, despois de que se descubrisen propiedades que podían ser aplicadas a enfermidades como a que padecía o monarca Felipe V, o cal, tras a recente perda do seu fillo Luís, vira recruar a súa tendencia á postergación e a melancolía.