Eliseo, desexoso de ver a moza e de restablecer as súas citas na Regaduxa tras o tempo de encerro, volveuse internar polas bancas en canto o traballo na ferraría llo permitiu. Outra volta apareceron os vixiantes, con máis violencia ca nunca. Esta vez, tras breve e desigual pelexa, o rapaz conseguiu zafarse e foise agachar nas pólas dun tupido castiñeiro. Os gardas dérono por fuxido e deixaron de buscalo. Eliseo mantívose unha miga á espera e, cando ía continuar a marcha, volveuse agachar porque chegou aos seus oídos unha conversa entre dous frades que paseaban polas inmediacións e que tiñan aspecto de autoridades, a xulgar polos adobíos. O asunto ao que se referían, segundo colixiu, era o paso por Vilaboa dos convois que, case trinta anos antes, transportaran o inxente cargamento de ouro e prata traído de América pola flota de Indias e desembarcado con apuro no estreito de Rande ante a ameaza do ataque dos ingleses. Cando máis interesado estaba o rapaz na conversa, incorporouse un novo frade que avisaba da inminente chegada dun emisario da xudicatura provincial con ordes de facer unha inspección xeral ás Salinas a propósito do proceso que se seguía contra eles. Axiña acordaron adoptar medidas para disimular os traballos que se realizaban e, como primeira decisión, ordenaron suprimir os postos de vixilancia para aparentar a maior normalidade. Eliseo, entón, comprendeu que a orde de afastamento non estaba ditada pola autoridade competente, senón polo capricho inxusto e abusivo dos propios xesuítas. En canto regresou a Paredes tras a súa visita a Acuña, o mozo esforzouse en reunir familiares e veciños para lles explicar o que sabía; porén, non conseguiu convencelos de que podían facer uso dos seus dereitos cívicos sobre as Salinas. Só el, pola súa conta, decidiu roubarlle horas ao traballo da fragua para ir axexar a actividade dos frades desde o arboredo que rodeaba as bancas.
Nos primeiros días, non obtivo máis froitos que algunha que outra conversa ou comentario sen demasiado interese. Mais por fin, a finais de xaneiro, o seu esforzo se viu recompensado cun achado que o deixou abraiado. Nas últimas semanas, a actividade de exploración concentrárase nun punto preciso situado a medio camiño entre as dúas comportas da banca sur polo seu lado exterior.
Os frades andaban alborotados e a vixilancia extremárase para asegurar que ninguén se ía achegar ás proximidades. Eliseo, situado nun alto que lle permitía seguir a escena ao detalle, dexergou como algúns frades foráneos substituían os hábitos por cinxidos traxes feitos de coiro e calzado provisto de pesas de metal e se guindaban ao mar atados con cordas ás gamelas. Tras deles botouse, en vertical, unha especie de campá de metal semellante a outras que el vira debuxadas nun libro que falaba da arte do mergullo e que se utilizaban para respirar debaixo da auga. Os homes tamén levaban consigo cordas e ganchos de metal. Volveron emerxer ao cabo dun tempo e as cordas foron levadas ata a banca. Acto seguido, coa forza conxunta de moitos brazos, comezou a extracción de algo que había no fondo e que debía
ser o centro absoluto do seu interese, dada a expectación e nerviosismo con que actuaban. O pasmo de Eliseo foi en aumento. O que saíu da auga, atado coas cordas e ganchos, foron unha serie de fardos de coiro cubertos de algas, lama e cunchas mariñas.
Os homes fixeron tres inmersións máis e en total sacaron vinte e catro vultos. Antes de transportalos á terra firme, os frades racharon con coitelos un dos sacos sobre unha manta facendo que se esparexese un indescritíbel tesouro formado sobre todo por pedras de ouro e de prata, moedas, e tamén pedrarías e diversos obxectos metálicos que relucían baixo o frío sol de xaneiro. Inmediatamente, a un sinal dado, un home que agardaba na ribeira montou a cabalo e arrincou a toda velocidade en dirección a Pontevedra.
Todos os fardos foron transportados, coa axuda de carros e bois, ás vivendas dos xesuítas. En canto desapareceron os últimos, Eliseo púxose a cruzar a banca para achegarse e continuar a pescuda, pero esta vez foi descuberto e apreixado. Os frades amosáronse moi contrariados pola súa presenza. Aínda que el lles xuraba que non vira nin escoitara nada e que só cruzaba a banca para dirixirse a Acuña, onde tiña moza, eles estaban seguros de que o rapaz presenciara o rescate do tesouro. Convertérase nunha testemuña absolutamente perigosa; e como nada se podía interpoñer diante da misión que debían cumprir, que estaba por encima de calquera vida humana particular, non ían ter máis remedio que matalo. Iso foi o que lle dixeron, con beatífica calma ante a consternación de Eliseo. E para que comprendese aínda mellor o alcance do erro a onde o conducira a súa curiosidade, e asemade para que aceptase a necesidade irremediábel do sacrificio, ao tempo que gardaban o tesouro en taleigas novas que eran coidadosamente pechadas e arrombadas, concedéronlle a graza de coñecer punto por punto todo o que estaba sucedendo.
Nos primeiros días, non obtivo máis froitos que algunha que outra conversa ou comentario sen demasiado interese. Mais por fin, a finais de xaneiro, o seu esforzo se viu recompensado cun achado que o deixou abraiado. Nas últimas semanas, a actividade de exploración concentrárase nun punto preciso situado a medio camiño entre as dúas comportas da banca sur polo seu lado exterior.
Os frades andaban alborotados e a vixilancia extremárase para asegurar que ninguén se ía achegar ás proximidades. Eliseo, situado nun alto que lle permitía seguir a escena ao detalle, dexergou como algúns frades foráneos substituían os hábitos por cinxidos traxes feitos de coiro e calzado provisto de pesas de metal e se guindaban ao mar atados con cordas ás gamelas. Tras deles botouse, en vertical, unha especie de campá de metal semellante a outras que el vira debuxadas nun libro que falaba da arte do mergullo e que se utilizaban para respirar debaixo da auga. Os homes tamén levaban consigo cordas e ganchos de metal. Volveron emerxer ao cabo dun tempo e as cordas foron levadas ata a banca. Acto seguido, coa forza conxunta de moitos brazos, comezou a extracción de algo que había no fondo e que debía
ser o centro absoluto do seu interese, dada a expectación e nerviosismo con que actuaban. O pasmo de Eliseo foi en aumento. O que saíu da auga, atado coas cordas e ganchos, foron unha serie de fardos de coiro cubertos de algas, lama e cunchas mariñas. Os homes fixeron tres inmersións máis e en total sacaron vinte e catro vultos. Antes de transportalos á terra firme, os frades racharon con coitelos un dos sacos sobre unha manta facendo que se esparexese un indescritíbel tesouro formado sobre todo por pedras de ouro e de prata, moedas, e tamén pedrarías e diversos obxectos metálicos que relucían baixo o frío sol de xaneiro. Inmediatamente, a un sinal dado, un home que agardaba na ribeira montou a cabalo e arrincou a toda velocidade en dirección a Pontevedra.
Todos os fardos foron transportados, coa axuda de carros e bois, ás vivendas dos xesuítas. En canto desapareceron os últimos, Eliseo púxose a cruzar a banca para achegarse e continuar a pescuda, pero esta vez foi descuberto e apreixado. Os frades amosáronse moi contrariados pola súa presenza. Aínda que el lles xuraba que non vira nin escoitara nada e que só cruzaba a banca para dirixirse a Acuña, onde tiña moza, eles estaban seguros de que o rapaz presenciara o rescate do tesouro. Convertérase nunha testemuña absolutamente perigosa; e como nada se podía interpoñer diante da misión que debían cumprir, que estaba por encima de calquera vida humana particular, non ían ter máis remedio que matalo. Iso foi o que lle dixeron, con beatífica calma ante a consternación de Eliseo. E para que comprendese aínda mellor o alcance do erro a onde o conducira a súa curiosidade, e asemade para que aceptase a necesidade irremediábel do sacrificio, ao tempo que gardaban o tesouro en taleigas novas que eran coidadosamente pechadas e arrombadas, concedéronlle a graza de coñecer punto por punto todo o que estaba sucedendo.
